این غلط است که ما کشور یا فعالان سیاسى را به اصولگرا و اصلاح‏طلب تقسیم کنیم: اصولگرا و فلان؛ نه. اصولگرایى متعلق به همه‏ى کسانى است که به مبانى انقلاب معتقد و پایبندند و آنها را دوست مى‏دارند؛ حالا اسمشان هر چه باشد.

این «اصول» چه هستند؟

 در درجه‏ى اول، ایمان و هویت اسلامى و انقلابى و پایبندى به آن. این، وظایفى را بر عهده‏ى دولت مى‏گذارد. نمى‏شود گفت دولت به ایمان مردم کارى ندارد؛ نه. مدتى این فکر را ترویج کردند؛ اما این غلط است. دولت وظیفه‏دار است. چطور وزارت بهداشت با داروفروشهاى مصنوعى ناصرخسرو مبارزه مى‏کند؛ اما وزارت ارشاد با مخدر فروشهاى فرهنگى مبارزه نکند؟! با سم‏پراکنان فرهنگى مبارزه نکند؟! این، وظیفه‏ى دولت است؛ صدا و سیما یک جور، وزارت ارشاد یک جور و دستگاههاى گوناگون یک جور. وظیفه‏ى مهم این است که ما پایه‏هاى یک ایمان روشن‏بینانه و استوار را در ذهن نسلهاى جوان و رو به رشد خودمان تقویت کنیم؛ ایمانِ دور ازخرافه‏گرى و سست‏اندیشى، ایمانِ روشن بینانه، ایمانِ به دین، ایمانِ به نظام، ایمانِ به مردم، ایمانِ به آینده، ایمانِ به خود، ایمانِ به استقلال کشور و ایمانِ به وحدت ملى و ایمانى که در هیچ بخشى برافروزنده‏ى آتشهاى تعصب فرقه‏اى نباشد.  

   در این بخش، یکى از وظایف مهم دیگرى که بر عهده‏ى دولت و نظام جمهورى اسلامى است، این است که هویت اسلامى را در دنیاى اسلام برجسته و شفاف کنیم، تا این یک معیارى باشد در جلوى چشم ملتهاى مسلمان؛ تدین دور از خرافه و کاوش در منابع دینى و نوآورى. بعضیها خیال مى‏کنند که نوآورى در دین امکان ندارد! گنجینه‏ى منابع اسلامى و دینى ما بى‏پایان است؛ ما به قدر وسع خودمان، فقط چند سطل آب از این چشمه‏ى جوشان برداشته‏ایم؛ تلاش کنیم و فکرهاى نو و حرفهاى نو در زمینه‏هاى مختلف تولید کنیم. پرچم برادرى اسلامى را با همه‏ى ملتهاى اسلامى بلند کنیم و فضیلتهاى اخلاقى را در جامعه رشد بدهیم: همکارى، گذشت، کمک، صبر، حلم؛ اینها خلقیات اسلامى است؛ اینها را در جامعه رشد بدهیم. این، همان ایمان و هویت اسلامى و انقلابى است که اصل اول است.

  اصل دوم، عدالت است. فلسفه‏ى وجودى ما، عدالت است.  رشد اقتصادى باید همپاى عدالت پیش برود؛ برنامه‏ریزى کنند و راهش را پیدا کنند. حالا عدالت چیست؟ البته ممکن است درمعنا کردن عدالت، افرادى، کسانى یا گروههایى اختلاف نظر داشته باشند؛ اما یک قدر مسلّمهایى وجود دارد: کم کردن فاصله‏ها، دادن فرصتهاى برابر، تشویق درستکار و مهار متجاوزان به ثروت ملى، عدالت را در بدنه‏ى حاکمیتى رایج کردن - عزل و نصبها، قضاوتها، اظهار نظرها - مناطق دوردست کشور و مناطق فقیر را مثل مرکز کشور زیر نظر آوردن، منابع مالى کشور را به همه رساندن، همه را صاحب و مالک این منابع دانستن، از قدرِ مسلّمها و مورد اتفاقهاى عدالت است که باید انجام بگیرد. بنابراین، عدالت یک اصل است و نیازمند قاطعیت. عدالت، با من بمیرم، تو بمیرى درست نمى‏شود؛ عدالت، با تعارف درست نمى‏شود؛ اولاً قاطعیت مى‏خواهد، ثانیاً ارتباط با مردم مى‏خواهد، ثالثاً ساده‏زیستى و مردمى بودن لازم دارد و بالاتر از همه، خودسازى و تهذیب مى‏خواهد؛ اول، باید خودمان را درست کنیم و یک دستى به سر و صورت خودمان بکشیم، تا بتوانیم عدالت را اجرا کنیم؛

  اصل سوم، حفظ استقلال سیاسى است. این استقلال، استقلال سیاسى، اقتصادى و فرهنگى است. ما باید این بندهاى اختاپوس فرهنگىِ تحمیل شده‏ى به وسیله‏ى غرب را از دست و پاى خودمان باز کنیم؛ این هم یکى از اصول ماست. آن حرکتى، آن جریانى، آن شعارى و آن برنامه‏ریزى‏اى که در آن استقلال کشور و ملت دیده نشود، اصولگرایانه نیست.

  اصل چهارم، تقویت خودباورى و اعتماد به نفس ملى است. این اعتماد به نفس، در همه جاست. ما اکنون در زمینه‏ى مثلاً علوم تجربى،نمونه‏هایى‏اش را دیده‏ایم که حالا یکى‏اش فناورى هسته‏اى است، یکى‏اش تولید سلولهاى بنیادى است، یکى‏اش کارهاى خوبى است که در بخشهاى گوناگون انجام داده‏اند. استقلالِ اعتماد به نفس ملى و خودباورى، فقط به این چیزها منحصر نمى‏شود که ما مى‏توانیم سد درست کنیم؛ مى‏توانیم نیروگاه درست کنیم و مى‏توانیم بدون کمک خارجى کارهاى بزرگ و پروژه‏هاى عظیم را راه‏اندازى کنیم، بلکه باید در سیاست، فلسفه، ابتکارهاى مردمى و ارزشهاى اخلاقى هم خودباورى داشته باشیم. ببینید! دیگران یک حرکت ابلهانه‏ى دیوانه‏وارى مثل گاوبازى در خیابانهایشان راه مى‏اندازند، تلفات جانى مى‏دهند، خودشان را مسخره مى‏کنند؛ اما افتخار هم مى‏کنند که این سنّت ملى ماست! کار، غلط است؛ اما خودباورى خوب است؛ خجالت نمى‏کشند. حالا فرض بفرمایید اگر ما یک سنّت اسلامى داریم که منطقى هم برایش داریم و آن را هم پذیرفته‏ایم، نبایستى در انجام دادن آن خجالت بکشیم.

  اصل پنجم، جهاد علمى است. چند سال است من تکرار کرده‏ام: باید نهضت تولید علم در کشور راه بیفتد. من خوشحالم؛ وقتى با دانشجوها و جوانها مواجه مى‏شوم که غالباً آنها حرف مى‏زنند و مطالبى را مى‏گویند، مى‏بینم آنها همین مسئله‏ى تولید علم و اتصال علم و صنعت، و پشتیبانى دولت از پیشرفت و ابتکارات علمى را به عنوان توقع از ما مطرح مى‏کنند. من مى‏گویم خیلى خوشحالم و اینها حرفهاى ماست و حالا در بین مجموعه‏ى دانشگاهى عرف شده؛ لیکن این کافى نیست؛ باید به سمت کارهاى بزرگ برویم. ببینید! یک وقت هست شما مى‏توانید هواپیمایى را که دیگران اختراع کرده‏اند و ساخته‏اند، خودتان بدون کمک دیگران در داخل کشور بسازید، این خیلى خوب است؛ این بهتر از خریدن هواپیماى ساخته شده است؛ اما یک وقت هست شما خودتان یک چیزى در سطح هواپیما در کشورتان تولید مى‏کنید؛ این است آنچه که ما لازم داریم؛ ما باید بر ثروت علمى بشر بیفزاییم. نگویند نمى‏شود؛ مى‏شود. یک روزى بشریت فناورى ریزترینها - نانوتکنولوژى - را نمى‏شناخت، بعد شناخت. امروز صد تا میدان دیگر ممکن است وجود داشته باشد که بشر نمى‏شناسد؛ اما مى‏توان آنها را شناخت و مى‏توان جلو رفت. البته مقدمات دارد؛ اما آن مقدمات را هم مى‏شود با همت فراهم کرد.

  اصل ششم، تثبیت و تأمین آزادى و آزاداندیشى است. آزادى را نباید بد معنا کرد. آزادى یکى از بزرگترین نعمتهاى الهى است که یکى از شعبش آزاداندیشى است. بدون آزاداندیشى، این رشد اجتماعى، علمى، فکرى و فلسفى امکان ندارد. در حوزه‏هاى علمیه، دانشگاه و محیطهاى فرهنگى و مطبوعاتى، هو کردن کسى که حرف تازه‏اى مى‏آورد، یکى از بزرگترین خطاهاست؛ بگذارید آزادانه فکر کنند. البته من فهم غلط از آزادى را تأیید نمى‏کنم؛ من باز گذاشتن دست دشمن را در داخل براى اینکه مرتباً گاز سمّى تولید کند و در فضاى فرهنگى یا سیاسى کشور بدمد، تأیید نمى‏کنم؛ من براندازى خاموش را - آن‏چنانى که خود امریکاییها گفتند و عواملشان چند سال قبل در اینجا سادگى و بى‏عقلى کردند و به زبان آوردند - برنمى‏تابم و رد مى‏کنم؛ اما توسعه‏ى آزادى و رها بودن میدان براى پرورش فکر و اندیشه و علم و فهم، ربطى به اینها ندارد. ظرافتى لازم است که آدم این دو منطقه را از همدیگر باز بشناسد و مرز اینها را معین بکند.

  اصل هفتم، اصلاح و تصحیح روشهاست؛  اصلاحات جزوِ مبانى اصولگرایى است. من در سفر کرمان، با جوانها و مجموعه‏ى دانشجوها و دانشگاهیها که روبه‏رو شدم، گفتم که اصلاحاتِ اصولگرایانه و اصولگرایىِ مصلحانه در هم تنیده هستند. آن اصلاحاتى که بخواهد با معیار امریکایى در کشور انجام بگیرد، مثل همان اصلاحات رضاخانى است. مى‏دانید که رضاخان در مهمترین بخشها و سالهاى سلطنتش، شعارش اصلاحات بود! همه‏ى این فجایع و جنایاتى که شما در دوره‏ى رضاخان سراغ دارید، تحت نام و زیر پرچم اصلاحات انجام گرفته است؛ اسناد بازمانده‏ى از دوره‏ى رضاخان را بخوانید. افراد را برکنار مى‏کردند؛ چون مى‏گفتند اینها ضداصلاحاتند؛ افرادى را سر کار مى‏آوردند؛ چون مى‏گفتند اینها مؤمن به اصلاحاتند. آن اصلاحاتى که با معیار رضاخانى، با معیار امریکایى و با معیار فرهنگ غربى انجام بگیرد، اصلاحات نیست، افسادات است. معیار اصلاحات، قانون اساسى است؛ بر این اساس، باید ما اصلاحات کنیم؛ ما به اصلاحات احتیاج داریم. اصلاحات، تصحیح روشهاى ماست؛ تصحیح هدفهاى مرحله‏اى ماست؛ تصحیح تصمیم‏گیریهاى ماست؛ تعصب نورزیدن روى تصمیم‏گیریها ناحق است. این، غیر از ساختارشکنى و مبارزه‏ى با قانون اساسى، مبارزه‏ى با اسلام و مبارزه‏ى با استقلال یک کشور است.

  آخرین اصل هم - که البته در این فهرست کوتاهى که من عرض مى‏کنم، آخرین نیست - شکوفایى اقتصادى است؛ رسیدگى به زندگى مردم است و رسیدگى به اقتصاد کشور. ما احتیاج داریم که از سرمایه‏گذارى حمایت بشود؛ کارآفرینى بشود؛ تولید داخلى ترویج بشود؛ با قاچاق و فساد مجدّانه مبارزه بشود؛ اشتغال به عنوان یک مبناى اصلى و یک هدف مهم دنبال بشود؛ ثبات و شفافیت و انسجام سیاستها و مقررات اقتصادى انجام بشود - مقررات اقتصادى‏اى که امروز یک چیزى بگوییم، فردا عوضش بکنیم، فایده‏اى ندارد - مقررات اقتصادى و قوانین ما باید هم ثبات داشته باشند که مردم بتوانند روى آن برنامه‏ریزى کنند، هم باید منسجم باشد و با هم بخواند و شفاف باشد.